Son yıllarda Türkiye, özellikle estetik cerrahi, diş sağlığı, organ nakli ve termal tedavi alanlarında sağlık turizmi açısından dünyanın önde gelen ülkelerinden biri haline gelmiştir. Yüksek kaliteli sağlık hizmetlerinin uygun maliyetle sunulabilmesi, Türkiye’yi cazip bir sağlık destinasyonu yapmaktadır. İzmir gibi büyük şehirler ise hem sağlık altyapıları hem de uluslararası hasta potansiyelleri ile bu alanda öne çıkmaktadır. Ancak bu hızlı büyüme beraberinde önemli hukuki yükümlülükleri ve uygulama zorluklarını da getirmiştir.
Sağlık turizmi, insanların yaşadıkları ülke dışında sağlık hizmeti alma amacıyla gerçekleştirdikleri seyahatleri ifade eder. Bu hizmetin içinde yalnızca tedavi değil; check-up, estetik operasyonlar, termal kürler ve rehabilitasyon hizmetleri de bulunmaktadır.
Türkiye’de sağlık turizmi; Sağlık Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı gibi birçok kamu kurumu tarafından desteklenmektedir. Ancak hukuki çerçeve bakımından dikkat edilmesi gereken birçok kritik nokta bulunmaktadır.
Sağlık turizmi, doğası gereği özel nitelikli kişisel verilerin yoğun şekilde işlendiği bir alandır. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), bu sürecin hem hasta haklarına saygılı hem de şeffaf yürütülmesini zorunlu kılmaktadır. Sağlık verileri, genetik bilgiler, hastaya ait tanı ve tedavi geçmişi gibi bilgiler, KVKK kapsamında "özel nitelikli veri" sayılmaktadır. Bu verilerin işlenmesi, ancak açık rıza alınması ya da özel yasal istisnalar kapsamında mümkündür.
İzmir KVKK avukatı olarak, sağlık turizmi sektöründe faaliyet gösteren kurumlara şu konularda danışmanlık sunuyoruz:
Açık rıza ve aydınlatma metinlerinin hazırlanması
Kişisel veri işleme envanterinin çıkarılması
VERBİS sistemine kayıt ve güncelleme işlemleri
Veri güvenliği politikalarının oluşturulması
VERBİS (Veri Sorumluları Sicil Bilgi Sistemi), KVKK kapsamında veri sorumlularının kayıt olmaları gereken kamuya açık bir sicildir. Sağlık turizmi faaliyetinde bulunan özel hastaneler, klinikler, diş hekimleri ve medikal estetik merkezleri gibi kurumların tamamı VERBİS’e kayıt yükümlülüğüne tabidir.
KVKK avukatı olarak gözlemlediğimiz en yaygın ihlallerden biri, bu yükümlülüğün yerine getirilmemesidir. Kurum tarafından yapılan denetimlerde VERBİS kaydı olmayan veri sorumluları hakkında idari para cezaları uygulanabilmektedir. Bu nedenle bir şirket avukatı ya da KVKK danışmanlığı hizmeti sunan bir hukuk ofisi ile çalışmak riskleri minimize edecektir.
Özellikle sosyal medya üzerinden yapılan sağlık turizmi tanıtımları, zaman zaman Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi ve KVKK kurallarını ihlal edebilmektedir. Hasta öncesi/sonrası görsellerin paylaşılması, açık rıza alınmadan hastaların bilgilerinin ifşa edilmesi ya da gerçek dışı beyanlarda bulunulması; etik ve hukuki açıdan büyük sorunlara yol açabilmektedir.
Sağlık turizmi avukatı olarak verdiğimiz danışmanlıkta sıkça şu hatalarla karşılaşıyoruz:
Hastaların görüntülerinin açık rıza olmaksızın paylaşılması
Yanıltıcı fiyat bilgileriyle hasta çekmeye yönelik kampanyalar
Yabancı hastalara yönelik bireysel hedefleme yoluyla mesaj gönderilmesi (örneğin WhatsApp üzerinden)
Sağlık personelinin reklamda kullanılması
Tüm bu eylemler, yalnızca etik ihlal değil aynı zamanda KVKK ve Reklam Kurulu açısından yaptırıma konu teşkil etmektedir.
Sağlık turizmi sürecinde hasta ile yapılan sözleşmelerin hem uluslararası hasta haklarını hem de Türk hukukunu dikkate alarak düzenlenmesi gerekir. Özellikle yabancı hastalarla yapılan sözleşmelerin çok dilli, şeffaf ve KVKK uyumlu olması gerekir.
İzmir avukat olarak şu belgelerin hukuka uygun şekilde düzenlenmesini öneriyoruz:
Hizmet sözleşmeleri
Aydınlatma metinleri
Açık rıza formları
Onam belgeleri
Tercüme edilmiş hasta bilgilendirme formları
Bu sözleşmeler sayesinde hem hasta memnuniyeti sağlanır hem de olası uyuşmazlıklarda sağlık kuruluşunun hukuki zemini güçlendirilmiş olur.
Yurt dışından hasta kabul eden sağlık turizmi firmaları ve klinikler için Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) ile de uyum sağlamak gerekebilir. Zira Avrupa Birliği vatandaşı bir hastanın verilerinin işlenmesi durumunda hem KVKK hem de GDPR kapsamında yükümlülükler doğmaktadır.
Bu tür durumlarda İzmir KVKK avukatı ve aynı zamanda GDPR bilgisi olan şirket avukatı ile çalışmak, uluslararası yaptırımları önlemenin en etkin yoludur.
Bazı aracı şirketler, Türkiye’de sağlık hizmeti sunan kurumlarla hastalar arasında iletişim kurar. Ancak bu firmalar da KVKK kapsamında veri sorumlusu ya da veri işleyen sıfatına sahip olabilir. Bu nedenle hem veri güvenliği hem de etik pazarlama açısından sorumluluk altındadırlar.
Sağlık turizmi avukatı olarak, aracı firmalara yönelik sunduğumuz başlıca hizmetler şunlardır:
Hizmet sağlayıcılarla yapılan işbirliği sözleşmeleri
Yurt dışı hasta kayıt süreçlerinin incelenmesi
Reklam içeriklerinin KVKK ve Sağlık Bakanlığı mevzuatına uygun hale getirilmesi
Gerekli durumlarda arabuluculuk ve dava süreçlerinin yürütülmesi
Türkiye’de sağlık turizmi, büyük bir potansiyel taşısa da beraberinde ciddi yükümlülükler getirmektedir. KVKK, VERBİS, etik kurallar, sözleşme yönetimi, uluslararası veri güvenliği ve reklam denetimi gibi konularda gerekli hazırlık yapılmadan yürütülen faaliyetler, ciddi para cezalarına ve itibar kaybına neden olabilir.
Eğer sağlık turizmi alanında faaliyet gösteriyorsanız, mutlaka bir İzmir avukat, KVKK avukatı veya şirket avukatı ile sürecinizi değerlendirmenizi öneririz. Bu yaklaşım yalnızca yasal zorunlulukları yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda kurumsal itibarınızı da korur.